مجوز‌های مشاغل خانگی هنوز به صورت کامل ثبت محور نشده‌اند/ اشکالات زیاد در شرایط و فرآیند صدور مجوز‌های شاغل خانگی

تابناک اقتصادی: یکی از مهمترین موضوعات چند ماه گذشته، بحث مجوز‌ها و تسهیل فرآیند صدور آن‌ها است. در سال‌های اخیر، یکی از مشکلات اساسی در راه‌اندازی یک کسب‌وکار، مجوز‌های متعددی بوده است که سازمان‌ها و دستگاه‌های مختلف صادر می‌کنند. مجوز‌هایی که در اکثر اوقات باعث نارضایتی مردم می‌شود و در مسیر شروع کسب‌وکارشان سنگ‌اندازی می‌کند. به همین دلیل یکی از نیاز‌های مهمی که امروزه وجود دارد، تسهیل فرآیند صدور مجوز است که اگر با همت و تلاش مسئولین انجام گیرد می‌توان به حل بخشی از مشکلات اقتصادی کشور و بهبود وضعیت معیشت مردم امیدوار بود.
 
مشاغل خانگی جزو آن دسته مشاغلی است که از این حیث مستثنی نیست و متقاضیان آن به راحتی نمی‌توانند مجوزهایشان را دریافت کنند. این در صورتی است که اساس ایجاد این شغل، ایجاد کسب‌وکار‌های مختلف برای مردم و بهبود وضعیت اقتصادی آن‌ها و همچنین کمک به افزایش رونق تولید است. در همین راستا پیگیری‌های زیادی از مسئولین وزارت کار صورت گرفته تا هرچه سریعتر به این مشکل رسیدگی کنند و گره از کار مردم بگشایند.
 
بر خلاف ادعا‌های فروان وزیر کار و سایر مسئولین وزارت کار در ارتباط با اعلانی بودن فرآیند صدور مجوز‌های مشاغل خانگی، هنوز این اقدام به صورت کامل صورت نگرفته است. این در حالی است که چند ماه قبل، وزیر کار طی سخنرانی‌ای در مجلس عنوان کرد که از این به بعد مجوز‌های مشاغل خانگی در طی سه روز کاری به صورت کاملا الکترونیکی و مجوز‌های ثبت محور هم به صورت آنی صادر می‌شوند.
 
همچنین معاون وزیر کار هم گزارشی را در صداوسیما ارائه داده بود که در آن ادعا شد که خیلی از مجوز‌های مشاغل خانگی به صورت ثبت محور و آنی فقط با درخواست متقاضیان به آن‌ها داده می‌شود. ولی با توجه به گزارش‌های میدانی و همچنین گزارش عملکرد دستگاه‌ها در درگاه ملی مجوز‌ها که توسط دکتر خاندوزی وزیر اقتصاد در مجلس ارائه شد، متاسفانه این وعده مسئولین وزارت کار هنوز به صورت کامل عملی نشده است و هنوز خبری از صدور الکترونیکی و آنی مجوز‌های مشاغل خانگی نیست.
 
علاوه بر آنی نبودن صدور مجوز‌های مشاغل خانگی، ایرادات زیادی هم در شرایط و فرآیند صدور آن‌ها وجود دارد که در ادامه ذکر می‌شود.
 
اشکالات موجود در مجوز‌های مشاغل خانگی:
 
۱) تقسیم‌بندی نامطلوب مشاغل خانگی و ریزکردن آن‌ها به چندین مجوز
 
سامانه مشاغل خانگی دو تا لیست از عناوین مشاغل ثبت محور و مجوز محور در صفحه اصلی خود بارگذاری نموده است. یکی از مشکلات جدی این دو فهرست این است که برای تقسیم بندی مشاغل خانگی از عناوین فراوانی استفاده شده که باعث سردرگمی متقاضیان می‌شود. همچنین بعضی از مشاغل هستند که واقعا نیازی به تقسیم شدن ندارد و بیهوده فرد متقاصی را مجبور می‌کنند که فقط در یکی از آن‌ها فعالیت کند. در صورتی که می‌تواند به انجام چند تا از آن‌ها مشغول شود.
 
به عنوان مثال شغل خانگی نواربافی به چند بخش: پَن بافی، شیردَنگ بافی، حَضایه بافی، خُوس بافی، شَک بافی، کارت بافی، مَداخله بافی، نواربافی علی آبادکتول، نیک بافی، وَریس بافی تقسیم شده است. یا برای مثال دیگر دو شغل نقاشی روی چرم و حکاکی روی چرم به صورت جداگانه آورده شده‌اند، در صورتی که می‌توان آن‌ها را ادغام کرد و به فرد متقاضی یک مجوز داد، زیرا که تمام شرایط و ضوابط آن‌ها یکی است.
 
۲) نبودن معیار مشخص و دقیق در تقسیم بندی مجوز‌های ثبت‌محور و تاییدمحور
 
مشکل جدی بعدی در این دو لیست عدم وجود معیار معلوم و مستدلل وزارت کار برای مجوز‌محور بودن (تایید‌محور بودن) برخی از مشاغل خانگی است. وزارت کار مجوز‌های مشاغل خانگی را به دو دسته کلی ثبت‌محور و مجوز‌محور تقسیم کرده، اما معیار دقیقی برای انجام این کار اعلام نکرده است. به همین دلیل خیلی از مشاغل خانگی هستند که بدون هیچ دلیلی در دسته مجوز‌محور‌ها قرار گرفته‌اند، در صورتی که واقعا نیازی به این کار نبوده و می‌تواند به راحتی به صورت ثبت‌محور به مردم داده شوند.
 
۳) چرا هر کد ملی فقط یک مجوز می‌تواند بگیرد؟!
 
یکی از مشکلات اصلی دیگر که توسط یکی از متقاضیان مجوز از این سامانه ذکر شده این است که با هر کد ملی فقط یکبار می‌شود درخواست مجوز مشاغل خانگی داد. این در صورتی است که امکان دارد فرد شرایط و توانایی انجام هم‌زمان دو شغل خانگی یا بیشتر را داشته باشد و با اعمال این محدودیت مجبور می‌شود که فقط یکی از آن‌ها را انجام دهد. همچنین ممکن است برخی از مشاغل خانگی فصلی باشند و فقط در یک بازه‌ی زمانی مخصوص می‌توان آن را انجام داد و با وجود این محدودیت، فرد صاحب کار در باقی فصول بیکار می‌ماند.
 
۴) آیا نظارت‌های پسینی مردم بر محصولات مشاغل خانگی و ایجاد یک سیستم امتیازدهی، کارآمدتر از ارائه گواهی مهارت نیست؟
 
در ادامه مردم از این هم ناراضی بودند که چرا وزارت کار آن‌ها را مجبور به ارائه گواهی مهارت می‌کند. این در صورتی است که یکی از حالت‌های کسب مهارت کار که در سامانه ذکر شده است، آموزش تحت نظر استادکار به صورت تجربی است. اکنون این مشخص نشده است که چگونه باید از یک استادکاری تجربی گواهی مهارت کار گرفت و حتی درصورت انجام این کار، باز هم نمی‌شود صحت آن گواهی و یا هویت فرد استادکار را مشخص کرد.
 
همچنین می‌توان گفت که در کل نیازی به ارائه گواهی مهارت شغلی نیست، زیرا اگر فرد شاغل، توانایی انجام آن کار را نداشته باشد نمی‌تواند محصولات مطلوب و مطابق میل مشتری را تهیه کند و در نتیجه فروشی هم نخواهد داشت و طرحش با شکست روبرو می‌شود؛ و در آخر باید به این نکته اشاره کرد که بالاخره چه زمانی عمل به وعده‌ها توسط مسئولین صورت می‌گیرد و مردم می‌توانند به راحتی و بدون دغدغه کسب‌وکار خود را راه بیاندازند و وضعیت معیشت خود را بهبود دهند.